Doceń wodę! Renaturyzacja to remedium dla przyrody

Woda jest źródłem życia i motorem napędowym dla wszystkich światowych gospodarek. Brak dostępu do niej prowadził w przeszłości do upadku cywilizacji. W dobie zmian klimatycznych staje się ona towarem deficytowym, a widmo zbliżającego się kryzysu klimatycznego wymaga zapewnienia odpowiedniej ilości i jakości wód dla przyszłych pokoleń. Działania Wód Polskich na rzecz retencji i ochrony zasobów wodnych to gwarancja bezpiecznej przyszłości.

Doceń wodę! to motyw przewodni tegorocznych obchodów Światowego Dnia Wody. Troska o to, aby stan naszych zasobów wodnych ulegał poprawie leży w interesie każdego z nas. Woda krąży w przyrodzie w obiegu zamkniętym, co oznacza, że korzystamy z tych samych zasobów co dinozaury miliony lat temu. Dlatego ochrona i racjonalne korzystanie z zasobów wód powierzchniowych i podziemnych to nasz priorytet.

Nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że wody podziemne to ukryte pod powierzchnią Ziemi rezerwuary dobrej jakości wody, w tym cennej wody pitnej. Proces odnawiania tych zasobów zachodzi bardzo wolno. Gospodarowanie wodami w widmie kryzysu klimatycznego obliguje nas do działań, które pozwolą na ochronę tych zasobów. To właśnie retencja wód powierzchniowych, tj. gromadzenie jej np. w jeziorach, zbiornikach wodnych i rzekach a także usługi ekosystemowe – zwiększanie możliwości retencji krajobrazowej jest odpowiedzią na nurtujący nas problem i adaptację do zmian klimatu.

Po pierwsze - retencja i poprawa stanu wód

PGW Wody Polskie opracowując projekt planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy dążą do tego, aby stan krajowych wód powierzchniowych nie pogarszał się i był coraz lepszy, dając gwarancję zrównoważonego rozwoju oraz zapewniając dostęp do dobrej jakości wód. Pamiętajmy, że blisko 30% ujęć wód stanowią ujęcia powierzchniowe, a więc ujęcia ze zbiorników wodnych czy rzek. Tak zasilane w wodę pitną jest m.in. Warszawa. Dzięki szczegółowej analizie presji i oddziaływań Wody Polskie planują, programują, a następnie wdrażają programy działań naprawczych dla poprawy stanu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych i należytej ich ochrony. Działania te zapisane są właśnie w planach gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy będących najważniejszym dokumentem i punktem wyjścia do wszelkich działań inwestycyjnych.

Po drugie – odbudowa ekosystemów zdegradowanych

Intensywna czy długotrwała eksploatacja zasobów wodnych może prowadzić do zmniejszenia ich ilości oraz degradacji ekosystemów od wód zależnych. Podejmowanie działań naprawczych jest kluczowe dla poprawy bilansu wodnego tych miejsc i ekosystemów z nimi związanych. Przykładem są działania na terenach dawnych odkrywek kopalin w Wielkopolsce, gdzie dzięki współpracy sektora wydobywczego i energetycznego z Wodami Polskimi i samorządami prowadzone będą inwestycje zamieniające byłe wyrobiska kopalniane w zbiorniki wodne, poprawiając wskaźnik retencji wód w regionie tak bardzo wrażliwym na jej niedobory, tworząc z czasem nowe nisze dla organizmów wodnych i od wód zależnych.

Po trzecie – działania na rzecz środowiska i bioróżnorodności

Różnorodność gatunkowa jest także papierkiem lakmusowym stanu wód. Dlatego myśląc o dobrej jakości zasobów wodnych pamiętajmy o tym, aby dbać również o środowisko. Wody Polskie inwestują w retencję krajobrazową przez renaturyzację i oddawanie rzekom przestrzeni, promując nowoczesne spojrzenie na gospodarkę wodną. To działania wielopłaszczyznowe, wykorzystujące zarówno zdolności roślinności nadwodnej stref buforowych w procesach samooczyszczania wód, w tym redukcji zanieczyszczeń, jak również działania techniczne, służące odtwarzaniu rzecznych korytarzy migracyjnych, tworzących sieć wodnych arterii o łącznej długości ponad 100 000 km!

Likwidując bariery migracyjne dla organizmów wodnych na rzekach, Wody Polskie przywracają możliwość wędrówki organizmów wodnych w dół i w górę rzeki a także dostęp do historycznych tarlisk gatunków ryb dwuśrodowiskowych. Przykładem są tu działania na rzece Białej Tarnowskiej czy Redze.

Ogólnopolskiego charakteru nadał działaniom na rzecz renaturyzacji Krajowy program renaturyzacji wód powierzchniowych opracowany przez Wody Polskie, dzięki któremu poddano analizie stan krajowej sieci rzecznej, typując na mapie Polski kluczowe miejsca, w których w pierwszej kolejności podjęte zostaną działania naprawcze. Lista działań na rzecz renaturyzacji wód zostanie wpisana do aktualizacji planów gospodarowania wodami – II aPGW, które zostaną udostępnione na stronie www.apgw.gov.pl i poddane konsultacjom społecznym.

Po czwarte – postawa każdego z nas

Działajmy świadomie! Gospodarujmy wodami w sposób umożliwiający rozwój różnych sektorów gospodarki, przy jednoczesnej trosce o stan środowiska, w tym ekosystemów od wód zależnych. Nauczmy się, jak efektywnie gospodarować wodą opadową, czyli deszczówką, w naszym codziennym życiu. Umożliwiajmy jej wnikanie w głąb ziemi i zasilanie zasobów wód podziemnych. Zmniejszając zużycie cennej wody wodociągowej czy z ujęć podziemnych - studni, otrzymamy czysty zysk dla naszego portfela i zaadaptujemy nasze społeczeństwo i wspólną przestrzeń do zmian klimatycznych.
„Doceniać wodę” oznacza zrozumieć, że od naszych codziennych decyzji a także prowadzenia odpowiedzialnej polityki wodnej zależeć będzie to jaka przyszłość czeka nasze dzieci. Nie czekaj na innych i zadbaj o wody już teraz!

Artykuł dostępny również na portalu National Geographic Polska