Słownik pojęć wykorzystywanych w dokumentach planistycznych

Zestawy działań (do “cele środowiskowe”)
Pozwolenie wodnoprawne (do “cele środowiskowe”)
MPHP 10 (do “Jednostki planistyczne”)
Analiza Smart
Reprezentatywne punkty pomiarowo-kontrolne (do “Stan wód”)
Główny zbiornik wód podziemnych (GZWP)
Jednostki planistyczne w gospodarowaniu wodami – IIaPGW
Stan wód
Presje, koszty
Cele środowiskowe i ochrona zasobów wodnych

Zestawy działań
(do “cele środowiskowe”)

Zbiór działań podstawowych i uzupełniających, by podtrzymać lub osiągnąć dobry stan wód. Podstawowe są niezbędne do wykonania, natomiast uzupełniające są planowane w tych miejscach, gdzie podstawowe są niewystarczające do osiągnięcia wyznaczonego celu środowiskowego.

Pozwolenie wodnoprawne
(do “cele środowiskowe”)

To decyzja administracyjna wymagana na:
  1. usługi wodne;
  2. szczególne korzystane z wód;
  3. długotrwałe obniżenie poziomu zwierciadła wody podziemnej;
  4. rekultywację wód powierzchniowych lub wód podziemnych;
  5. wprowadzanie do wód powierzchniowych substancji hamujących rozwój glonów;
  6. wykonanie urządzeń wodnych;
  7. regulację wód, zabudowę potoków górskich oraz kształtowanie nowych koryt cieków naturalnych;
  8. zmianę ukształtowania terenu na gruntach przylegających do wód, mającą wpływ na warunki przepływu wód;
  9. prowadzenie przez wody powierzchniowe płynące oraz przez wały przeciwpowodziowe obiektów mostowych, rurociągów, przewodów w rurociągach osłonowych lub przepustów;
  10. prowadzenie przez śródlądowe drogi wodne oraz przez wały przeciwpowodziowe napowietrznych linii energetycznych i telekomunikacyjnych;
  11. lokalizowanie na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią:
    • nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko,
    • nowych obiektów budowlanych;
  12. gromadzenie na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią ścieków, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić wody oraz prowadzenie na tych obszarach przetwarzania odpadów, w szczególności ich składowania.

MPHP 10
(do “Jednostki planistyczne”)

Mapa Podziału Hydrograficznego Polski w skali referencyjnej 1:10000.

Sieć hydrograficzna objęta opracowaniem MPHP10, która obejmuje cieki naturalne i sztuczne, jeziora, sztuczne zbiorniki wodne istotne dla gospodarki wodnej oraz kształtowania stosunków wodnych, dające się precyzyjnie przedstawić w docelowej skali opracowania.

Analiza Smart

Koncepcja formułowania celów w dziedzinie planowania, będąca zbiorem pięciu postulatów dotyczących cech, którymi powinien się charakteryzować poprawnie sformułowany cel:

S – skonkretyzowane (specific) – działanie zawiera odpowiedź na pytania: co się chce osiągnąć i gdzie, jaki jest powód realizacji działania oraz kto to zrobi;

M – mierzalne (measurable) – działanie ma określone spodziewane efekty oraz miary kontroli ich osiągnięcia;

A – osiągalne (achievable) – działanie ma przypisane odpowiednie środki finansowe i możliwości prawne do ich realizacji, a otoczenie społeczne pozwala na jego wykonanie;

R – istotne (relevant) – działanie jest adekwatne i ważne dla realizacji celu, jaki założony do osiągnięcia;

T – określone w czasie (time-bound) – działanie ma określone ramy czasowe realizacji, tj. musi mieć harmonogram wdrożenia (osiągnięcia celu), dla którego został opracowany.

Reprezentatywne punkty pomiarowo-kontrolne
(do “Stan wód”)

To punkty wyznaczone na jednolitych częściach wód powierzchniowych, na potrzeby prowadzenia Państwowego Monitoringu Środowiska w celu dostarczenia wiedzy o stanie wód, koniecznej do podejmowania działań na rzecz poprawy stanu oraz ochrony wód przed zanieczyszczeniem.

Główny zbiornik wód podziemnych (GZWP)

Główne zbiorniki wód podziemnych to struktury geologiczne zasobne w wodę, które stanowią lub mogą stanowić w przyszłości strategiczne zasoby wód podziemnych do wykorzystania dla zaopatrzenia ludności i podstawowych gałęzi gospodarki wymagających wody wysokiej jakości.

Jednostki planistyczne w gospodarowaniu wodami – IIaPGW

Obszar dorzecza

Obszar lądu i morza składający się z jednego lub wielu sąsiadujących ze sobą dorzeczy wraz ze wszystkimi rodzajami wód, w tym rzecznych, jeziornych, zbiornikowych, a także przybrzeżnych i przejściowych oraz podziemnych. Ma charakter administracyjny w gospodarowaniu wodami.

Region wodny

Część obszaru dorzecza, która została wyodrębniona na podstawie kryterium hydrograficznego na potrzeby zarządzania zasobami wodnymi. Granice regionów wodnych są podstawą wydzielania regionalnych zarządów gospodarki wodnej i nie pokrywają się z obszarami jednostek administracyjnych

Jednolita część wód

Podstawowa jednostka planistyczna gospodarki wodnej, obejmująca wody powierzchniowe takie jak:

  • jeziora lub inne zbiorniki
  • sztuczne zbiorniki wodne,
  • cieki
  • morskie wody wewnętrzne, wody przybrzeżne lub przejściowe lub ich fragmenty.

Kryterium wyznaczenia jednolitej części wód opiera się na jej jednolitej charakterystyce pod względem fizycznym, chemicznym i hydromorfologicznym na całym swoim odcinku lub obszarze.

Naturalna jednolita część wód

Jednolita część wód niewyznaczona jako sztuczna lub silnie zmieniona.

Silnie zmieniona jednolita część wód (SZCW)

Część wód powierzchniowych, której charakter został znacznie zmieniony na skutek fizycznego oddziaływania człowieka.

Sztuczna jednolita część wód
(SCW)

Jednolita część wód powierzchniowych, która powstała w wyniku działalności człowieka.

Stan wód

Stan ekologiczny

Stan ekologiczny określany jest dla jednolitych części wód powierzchniowych innych niż silnie zmienione lub sztuczne. Wyznacza się go na podstawie wyników badań elementów biologicznych oraz wspierających je wskaźników fizykochemicznych i hydromorfologicznych. Stan ekologiczny mówi o jakości struktury i funkcjonowania ekosystemu wód powierzchniowych.

Potencjał ekologiczny

Potencjał ekologiczny określany jest dla silnie zmienionych lub sztucznych jednolitych części wód powierzchniowych. Podobnie jak stan ekologiczny mówi o jakości struktury i funkcjonowania ekosystemu wód powierzchniowych.

Stan chemiczny

Stan chemiczny wód oceniany jest na podstawie monitoringu wybranych substancji w wodach powierzchniowych, w tym substancji priorytetowych. Dobry stan chemiczny występuje, gdy stężenia żadnej z tych substancji nie przekraczają tzw. środowiskowych norm jakości tj. dopuszczalnych stężeń.

Stan jednolitej części wód

To ogólny stan jednolitej części wód.
W przypadku wód powierzchniowych oceniany jest na podstawie stanu lub potencjału ekologicznego oraz stanu chemicznego. Dobry stan jcwp oznacza, że stan lub potencjał ekologiczny jest co najmniej dobry, a stan chemiczny: dobry.

W przypadku wód podziemnych jest on
określony na podstawie oceny stanu ilościowego wód podziemnych oraz oceny chemicznej. O ogólnym stanie decyduje zawsze gorszy wynik.

Substancje priorytetowe

Substancje szczególnie niebezpieczne dla środowiska wodnego, których eliminacja powinna być priorytetem w polityce ochrony wód. Są to głównie węglowodory (np. antracen, benzen, benzopireny) i metale ciężkie (np. kadm, nikiel, ołów, rtęć) oraz ich związki, a także środki ochrony roślin (herbicydy, insektycydy, fungicydy)

Biogeny

Podstawowe pierwiastki niezbędne do budowy i prawidłowego funkcjonowania żywych organizmów. Zaliczamy do nich głownie azot i fosfor. Nadmiar biogenów odprowadzanych do środowiska wodnego np. na skutek spływu powierzchniowego z obszarów użytkowanych rolniczo lub z obszarów o nieuregulowanej gospodarce ściekowej prowadzi do powstawania zjawiska eutrofizacji, czyli przeżyźnienia wód powierzchniowych. Eutrofizacja prowadzi do poważnych zaburzeń w ekosystemach wodnych, związanych m.in. z rozwojem toksycznych sinic oraz niedoborami tlenu rozpuszczonego w wodach powierzchniowych.

Presje, koszty

Presje antropogeniczne

Ogół działań człowieka mających wpływ na środowisko przyrodnicze.

Presje znaczące

Oddziaływania, które mogą skutkować nieosiągnięciem celów środowiskowych Ramowej Dyrektywy Wodnej, w postaci braku co najmniej dobrego stanu jednolitej części wód.

Koszty środowiskowe

Wartość materialna strat w środowisku powodowanych przez korzystanie z wód.

Koszty zasobowe

Wartość utraconych korzyści, które mogłyby być osiągnięte, gdyby zasoby wodne i ich zdolność do samoodtwarzania nie były zmniejszane przez ich aktualnych użytkowników.

Cele środowiskowe i ochrona zasobów wodnych

Cele środowiskowe

To osiągnięcie lub utrzymanie dobrego stanu wód oraz zapobieganie ich pogorszeniu, w szczególności w odniesieniu do ekosystemów wodnych i innych ekosystemów od nich zależnych.

Określa się je dla:
1) jednolitych części wód powierzchniowych niewyznaczonych jako sztuczne lub silnie zmienione,
2) sztucznych i silnie zmienionych jednolitych części wód powierzchniowych,
3) jednolitych części wód podziemnych,
4) obszarów chronionych.

Odstępstwa (derogacje)

To dopuszczenie mniej rygorystycznych celów środowiskowych dla wybranych jednolitych części wód, które są w takim stopniu zmienione działalnością człowieka lub których naturalne warunki są takie, że osiągnięcie tych celów jest niemożliwe lub powodowałoby nieproporcjonalnie wysokie koszty w stosunku do spodziewanych korzyści.

aPWŚK
Aktualizacja Programu Wodno-Środowiskowego Kraju

Dokument zawierający program działań dla jednolitych części wód, który do czasu opublikowania II aPGW ustala działania w zakresie gospodarowania wodami w Polsce. W IV cyklu planistycznym jego zakres w całości wejdzie w treść II aPGW.

Decyzja środowiskowa

To decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. Wydawana jest dla inicjatyw mogących potencjalnie lub znacząco oddziaływać na środowisko.

Obszary chronione

Obszary chronione to:
• jednolite części wód przeznaczone do poboru wody na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia,
• jednolite części wód przeznaczone do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych,
• obszary wrażliwe na eutrofizację (przeżyźnienie) wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych,
• obszary przeznaczone do ochrony siedlisk lub gatunków, dla których utrzymanie lub poprawa stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie.
• obszary przeznaczone do ochrony gatunków zwierząt wodnych o znaczeniu gospodarczym.

Rekultywacja

Przywracanie wartości użytkowych lub przyrodniczych terenom zniszczonym przez działalność człowieka.

Renaturyzacja

Proces przywracania środowisku stanu naturalnego, czyli takiego, który istniał przez zmianami wynikającymi z działalności człowieka.

Katalog Dobrych Praktyk

Katalog dobrych praktyk w zakresie robót hydrotechnicznych i prac utrzymaniowych to narzędzie do promowania dobrych praktyk w zakresie zrównoważonego oraz oszczędnego gospodarowania zasobami wodnymi. Jest szczególnie istotny w wyborze właściwego dla danego cieku pakietu działań́ np. utrzymaniowych czy inwestycyjnych, zgodnie z hierarchią celów, jakie dany ciek ma realizować.

Zestawy działań naprawczych
– katalog krajowy

Zbiór działań planowanych do wdrożenia we wszystkich jednolitych częściach wód, służący osiąganiu ustanowionych celów środowiskowych, z uwzględnieniem sposobów osiągania tych celów oraz informacjach o działaniach i kosztach z tym związanych.

Działania podstawowe

To zestaw aktywności, który określa działania zmierzające do poprawy lub utrzymania dobrego stanu wód na obszarach dorzeczy, które są ukierunkowane na spełnienie minimalnych wymogów i obejmują działania umożliwiające, m.in.:
• wdrożenie przepisów dotyczących ochrony wód, również związanych z ocenami oddziaływania przedsięwzięć na środowisko,
• działania służące wdrożeniu zasady zwrotu kosztów usług wodnych,
• działania służące propagowaniu skutecznego i zrównoważonego korzystania z wody w celu niedopuszczenia do zagrożenia realizacji celów środowiskowych,
• działania prewencyjne, ochronne i kontrolne, związane z ochroną wód przed zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł punktowych i obszarowych,
• działania na rzecz kontroli poboru wody,
• ograniczanie sztucznego zasilania wód podziemnych,
• działania służące eliminowaniu lub ograniczaniu zanieczyszczeń ze źródeł obszarowych,
• niewprowadzanie zanieczyszczeń bezpośrednio do wód podziemnych,
• działania zapobiegające uwalnianiu w znaczących ilościach substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego z instalacji technicznych.

Działania uzupełniające

To takie działania, które są wdrażane w miejscach, gdzie podstawowe działania są niewystarczające, by osiągnąć cele środowiskowe. Mogą wskazywać, m.in.:
• środki prawne, administracyjne i ekonomiczne niezbędne do zapewnienia optymalnego wdrożenia przyjętych działań,
• wynegocjowane porozumienia dotyczące korzystania ze środowiska,
• działania na rzecz ograniczenia emisji,
• zasady dobrej praktyki,
• przywracanie i tworzenie terenów podmokłych,
• działania służące efektywnemu korzystaniu z wody i ponownemu jej wykorzystaniu,
• przedsięwzięcia techniczne, badawcze, rozwojowe, demonstracyjne i edukacyjne.
Działania uzupełniające mogą być również przyjmowane dla zapewnienia dodatkowej ochrony lub poprawy stanu wód, a także dla realizacji umów międzynarodowych mających na celu ochronę wód, w tym ochronę i zapobieganie zanieczyszczaniu środowiska morskiego.
Korzystamy z plików cookies zgodnie z naszą polityką prywatności.OK
Korzystamy z plików cookies zgodnie z naszą polityką prywatności.
OK