Światowy Dzień Wody 2022 pod hasłem „Uczynić niewidzialne widzialnym”

W tym roku, 22 marca, już po raz 30 obchodzimy Światowy Dzień Wody (ŚDW). Tegoroczne hasło podkreśla bardzo ważną rolę wód podziemnych, które są istotnym elementem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania ekosystemu. Tym samym zwraca również uwagę na wyzwania związane z zasobami wód podziemnych oraz ich jakością. Podmiotem odpowiedzialnym za zrównoważone gospodarowanie wodami podziemnymi w naszym kraju jest Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, które każdego roku podejmuje szereg działań służących ochronie życiodajnych zasobów. Istotną rolę w tym zakresie odgrywa także Państwowy Instytut Geologiczny –Państwowy Instytut Badawczy, którego jednym z działań jest zdobywanie i upowszechnianie rzetelnej i obiektywnej wiedzy o zasobach naturalnych w Polsce, w tym o zasobach wodnych.

Wody podziemne stanowią olbrzymią część zapasów wody pitnej na świecie. Choć często są niewidoczne dla naszego oka, ich wpływ na nasze otoczenie i środowisko naturalne jest zauważalny na każdym kroku. Są one niezbędne w życiu wszystkich organizmów na naszej planecie, a także kluczowe dla rolnictwa i wielu dziedzin przemysłu. Niestety, zasoby wody pitnej kurczą się w zastraszającym tempie, a wpływ na to ma m.in. działalność człowieka – nierozsądne korzystanie z wody lub jej zanieczyszczanie. Innym wyzwaniem są zmiany klimatyczne, urbanizacja oraz globalny przyrost ludności, które spowodowały dramatyczny spadek rezerw słodkiej wody. Aby temu zaradzić, potrzebne są zorganizowane działania i odpowiednie gospodarowanie naszym życiodajnym zasobem. Jeden z kroków podjęto 22 grudnia 1992 roku ustanawiając Światowy Dzień Wody, który jest okazją do tego, by inspirować rządy, organizacje pozarządowe, a także społeczności i funkcjonujących w nich ludzi do lepszej gospodarki wodnej.

 
Rola wód podziemnych i powierzchniowych w środowisku naturalnym

Zasoby wody słodkiej stanowią jedynie 3 procent całej wody na świecie, przy czym blisko 60 procent z nich zgromadzonych jest w pokrywie lodowej na biegunach ziemskich. Zasoby te podtrzymują ekosystemy lądowe, zasilają rzeki, zapobiegają wnikaniu do gruntu wody morskiej, a tam, gdzie nie ma dostępu do zasobów czystej wody ze źródeł powierzchniowych, w dużym stopniu utrzymują życie i funkcjonowanie ludzi oraz zwierząt. Wody podziemne wykorzystywane są przede wszystkim jako woda do spożycia. Zapotrzebowanie na słodką wodę cały czas rośnie, jednak działalność człowieka, wzrost populacji, rozwój gospodarczy na świecie, a także ich wpływ na ocieplenie klimatu sprawiły, że w wielu rejonach świata zaczyna jej brakować. ONZ w swoich raportach alarmuje, że do 2050 roku co najmniej jedna czwarta ludności będzie mieszkać na obszarach dotkniętych niedostatkiem wody pitnej, a nawet 700 milionów mieszkańców zostanie z tego powodu przesiedlonych.

Poprawa gospodarowania wodą, walka z zanieczyszczeniami, zwiększenie recyklingu wody pościekowej i zmniejszenie ilości nieoczyszczanych ścieków, a także nasze codzienne wybory, związane z użytkowaniem zasobów, pomogą ograniczyć zmiany klimatu redukując ryzyko wystąpienia drastycznych skutków braku wody.

Tegoroczny Światowy Dzień Wody, odwołujący się w swym haśle do ogromnego znaczenia wód podziemnych, zwraca uwagę na ten niewidzialny zasób, przyczyniając się do zwiększenia świadomości społecznej na temat ważnej funkcji, jaką pełnią wody podziemne w ekosystemie oraz na potrzebę ich ochrony i troski o ich dobry stan jakościowy i ilościowy.

Zapotrzebowanie na wodę w Polsce

Globalne zasoby wodne są stałe, a woda nieustannie krąży pomiędzy atmosferą, powierzchnią Ziemi i litosferą. W cyklu hydrologicznym woda paruje, następnie ulega kondensacji, tworząc chmury, z których pada na Ziemię w postaci deszczu czy śniegu. Spływa po powierzchni, przedostając się przez przepuszczalne warstwy gruntu i pod wpływem sił ciężkości dąży w głąb skorupy ziemskiej. W ten sposób wody z opadów, rzek, jezior czy mórz dostają się pod ziemię, tworząc wody podziemne, które gromadzą się w trzech sferach o różnej intensywności wymiany. Wody w tzw. strefie aktywnej wymiany, zalegające około 100 m pod ziemią, powstają w ciągu aż 230-360 lat. To bardzo ważne, by rozumieć, dlaczego troska o wodę jest tak istotna.

W ostatnich latach zanotowano obniżenie poziomu bezpieczeństwa wodnego w większości rejonów na świecie. W Polsce wielkość odnawialnych zasobów wody słodkiej na jednego mieszkańca wynosi tylko 1,6 tys. metrów sześciennych, co oznacza, że wraz z Maltą oraz Czechami i Cyprem nasz kraj znajduje się w grupie państw europejskich zagrożonych niedoborem wody.

Stopień zapotrzebowania wody w Polsce, określany Wskaźnikiem Wykorzystania Wody plus, wynosi 6,87 proc. i znajduje się poniżej przeciętnej krajów Unii Europejskiej. Najwięcej wody w naszym kraju, bo aż 70 proc., pochłania przemysł. Kolejne 20 proc. gospodarka komunalna, a 10 proc. wykorzystywane jest w rolnictwie i leśnictwie.

Jeszcze w 2010 roku wspomniany wskaźnik wynosił 5,67 proc. Analizy pokazują, że zapotrzebowanie na wodę będzie stale rosło, podobnie jak pobór wód podziemnych, który w 2019 roku w Polsce wynosił 1,8 km sześciennego. Taka sytuacja stawia przed nami wyzwania, związane z poprawą gospodarowania wodami, by zapobiec drastycznym brakom wody w przyszłości.

Obchody Światowego Dnia Wody: 30 lat działań w Polsce i na świecie

Światowy Dzień Wody odbył się po raz pierwszy w 1993 roku – zaledwie kilka miesięcy po zainicjowaniu tego wydarzenia podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro. Propozycja została przyjęta przez wszystkie ówczesne państwa członkowskie ONZ – w tym Polskę. Od tamtej pory każde obchody Światowego Dnia Wody odbywają się pod hasłem przewodnim, które nawiązuje do konkretnego zagadnienia, dotyczącego globalnych zasobów wodnych. Pierwszym hasłem była „Troska o wodę obowiązkiem każdego człowieka” (ŚDW 1993), a hasłem obchodów tegorocznych jest: „Uczynić niewidzialne widzialnym”. Można to zrobić na wiele sposobów: poprzez akcje edukacyjne, kampanie społeczne, konkursy artystyczne, konferencje naukowe, a także aktywne działania ze strony władz poszczególnych krajów.

Nasz największy krajowy podmiot zarządzający wodami – PGW Wody Polskie i z zaangażowaniem oraz odpowiedzialnością działa dla poprawy praktyk w zakresie gospodarowania naszymi zasobami wodnymi.

Strategicznym dokumentem, stworzonym w trosce o nasze zasoby wodne, a także w celu przeciwdziałania suszy i jej skutkom, jest „Plan przeciwdziałania skutkom suszy” (PPSS), obejmujących katalog działań, służących poprawie warunków wodnych w Polsce. Są to: skuteczne zarządzanie zasobami wodnymi, zwiększenie magazynowania wód, edukacja w zakresie suszy oraz koordynacja przedsięwzięć związanych z suszą, a także stworzenie mechanizmów realizacji i finansowania działań służących przeciwdziałaniu skutkom suszy. Po półrocznych konsultacjach społecznych Plan przeciwdziałania skutkom suszy zawiera 182 zadania szczegółowe, a jego kształt jest odzwierciedleniem głosu społeczeństwa.

Działania Wód Polskich dla poprawy praktyk w zakresie gospodarki wodnej

Wody Polskie realizują założenia wynikające z Ramowej Dyrektywy Wodnej, takie jak opracowanie planów gospodarowania wodami dla każdego obszaru dorzecza wyznaczonego w naszym kraju. Plany podlegają cyklicznej aktualizacji, stanowiąc podstawę gospodarowania zasobami wodnymi w kolejnych latach i znajdując zastosowanie w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju. W ten sposób mają wpływ nie tylko na kształtowanie gospodarki wodnej, ale także na inne sektory, takie jak: przemysł, gospodarka komunalna, rolnictwo, leśnictwo czy transport. W marcu poprzedniego roku przygotowano projekty II aktualizacji planów gospodarowania wodami (IIaPGW), które następnie podlegały konsultacjom społecznym. Podczas spotkań online dyskutowano m.in. o lepszej jakości wody i o tym, jak wpłynąć na polepszenie stanu wód podziemnych i powierzchniowych. Jak podkreślono, problematyka poprawy jakości wód oraz ich racjonalnego gospodarowania służy naszemu bezpieczeństwu dziś i w przyszłości.

Innym istotnym obszarem działań PGW jest także zrównoważone gospodarowanie terenami podmokłymi i ich odtwarzanie zgodnie z Krajowym Programem Renaturyzacji Wód Powierzchniowych, który opracowano w lutym 2020 roku.

I Ty możesz włączyć się do akcji. Działaj już dziś!

• Zamiast kąpieli będziesz brać szybki prysznic.
• Będziesz pamiętać o zakręcaniu wody w kranie, np. podczas mycia zębów.
• Będziesz naprawiać wadliwe instalacje. Cieknący kran to strata nawet 1700 litrów wody rocznie!
• Zamienisz spłuczkę na model z podwójnym systemem spłukiwania – 6 i 3 l – zamiast tradycyjnego na 9 l.
• Zainstalujesz wodooszczędne baterie i krany, które pozwalają ograniczyć zużycie wody nawet o 40 procent. Oszczędzisz wodę i zapłacisz niższe rachunki!
• Zainwestujesz w energooszczędne i wodooszczędne sprzęty, takie jak pralka i zmywarka, pamiętając o ich całkowitym wypełnianiu.
• W miarę możliwości wykorzystasz wodę ponownie i spróbujesz zbierać deszczówkę – na przykład do podlewania domowych kwiatów.
  
  Artykuł został opublikowany również w serwisie radiozet.pl

  https://wiadomosci.radiozet.pl/Biznes/Swiatowy-Dzien-Wody-2022/(ppp)oo