IIaPGW - relacja ze spotkania konsultacyjnego w Gliwicach

Plany gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy to jedne z najważniejszych dokumentów planistycznych w gospodarce wodnej, których projekty są opracowywane co 6 lat przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie. Zawierają zestawy działań, które należy podjąć, aby osiągnąć lub utrzymać dobry stan wód i ekosystemów od nich zależnych, umożliwiając jednoczesne korzystanie z nich w sposób zrównoważony. Stanowią podstawę podejmowania decyzji kształtujących stan zasobów wodnych i określają zasady gospodarowania nimi. Projekty IIaPGW zostały przygotowane dla dziewięciu obszarów dorzeczy: Wisły, Odry, Dniestru, Dunaju, Banówki, Łaby, Niemna, Pregoły i Świeżej.

Dzisiejsze spotkanie w Gliwicach ma na celu przybliżyć wszystkim zainteresowanym tematykę prac związanych z gospodarowaniem wodami oraz umożliwić kontakt z ekspertami biorącymi udział w tworzeniu projektów planów. Każdy obywatel ma możliwość – czy to podczas spotkań konsultacyjnych, czy też poprzez formularze na stronie internetowej – zabrać głos, wyrazić swoje zdanie i wpłynąć na kierunek gospodarowania wodami w swoim otoczeniu – powiedział Mirosław Kurz, Dyrektor RZGW w Gliwicach.

Jednolite części wód powierzchniowych oraz podziemnych to podstawowe jednostki planistyczne w gospodarowaniu wodami. Dla obszaru dorzecza Wisły, regionu wodnego Małej Wisły analizom poddane zostały jednolite części wód powierzchniowych (jcwp) rzecznych, zbiornikowych i podziemnych, dla obszaru dorzecza Odry, regionu wodnego Górnej Odry dodatkowo jcwp jeziorne. Dla obszaru dorzecza Dunaju, regionu wodnego Czadeczki przeanalizowano jednolite części wód powierzchniowych rzecznych i podziemnych.

 

Jednym z problemów występujących w we wszystkich trzech omawianych obszarach i regionach wodnych jest depozycja atmosferyczna, czyli zanieczyszczenia pochodzące z powietrza, dostające się do wód powierzchniowych poprzez opady deszczu i śniegu. Występuje przekroczenie wartości granicznych w odniesieniu do normy głównie dla wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych - WWA, do których zalicza się ponad 200 związków chemicznych mających działanie nowotworowe i metali ciężkich. Depozycja atmosferyczna stanowi zanieczyszczenie obszarowe spowodowane spalaniem paliw kopalnych, niską emisją, transportem i emisją przemysłową, związaną z koncentracją   różnych gałęzi przemysłu w rejonie Kędzierzyna – Koźla, Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego czy Rybnickiego Okręgu Węglowego. W przypadku obszaru dorzecza Dunaju odnotowuje się wysokie wartości pojedynczych substancji niebezpiecznych - benzo(a)piren, rtęć,. Odnotowuje się także obniżenie klasy elementów fizykochemicznych w wodach pod wpływem wartości pH, co może wynikać z depozycji zanieczyszczeń zakwaszających. Dodatkowo zmiany morfologiczne wód powierzchniowych wynikają z konieczności zapewnienia drożności cieków, co jest szczególnie istotne w przypadku górnych odcinków rzek.

 

W przypadku regionu wodnego Górnej Odry i Małej Wisły zidentyfikowane problemy dotyczą zrzutów ścieków przemysłowych, bytowych i komunalnych, które powodują znaczne przekroczenia wartości stężeń granicznych substancji szczególnie szkodliwych w większości monitorowanych obecnie jednolitych części wód. Ścieki, podobnie jak depozycja atmosferyczna, mogą być także istotnym źródłem biogenów, których wartości graniczne zostały przekroczone w dużej części JCWP. W przypadku regionu wodnego Czadeczki zidentyfikowano  przekroczenia norm pojedynczych parametrów fizykochemicznych wskazujących na eutrofizację, czyli przeżyźnienie wód oraz przekroczenia dotyczące parametrów wskazujących na pochodzenie zanieczyszczeń m.in. ze ścieków, takich jak ChZT, BZT5, OWO.

 

W regionie wodnym Górnej Odry problemem są zanieczyszczenia wód związane z dużym udziałem gruntów ornych i intensywnym rolnictwem a także zrzutami z chowu i hodowli, stanowiąc dodatkowe źródło biogenów, których wartości graniczne zostały przekroczone w dużej części analizowanych wód powierzchniowych.

 

Jeśli chodzi o jakość wód podziemnych, problemy w regionach wodnych Górnej Odry, Małej Wisły i Czadeczki są spowodowane głównie przez oddziaływania odwodnień górniczych z rejonu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Intensywne pobory wód podziemnych lokalnie wzbudzają ascenzyjny - wypływający pod ciśnieniem - dopływ wód zasolonych z głębszych poziomów wodonośnych. Zły stan chemiczny wód związany jest z przemysłowym wykorzystaniem terenu, w tym zanieczyszczeniem związkami azotu, siarki i organicznymi. Przyczyną jest przede wszystkim oddziaływanie miejsko-przemysłowej aglomeracji górnośląskiej,  w tym infrastruktury związanej z przemysłem wydobywczym (węgiel kamienny, rudy cynku i ołowiu) oraz przemysłem metalurgicznym. Dodatkowe zagrożenie dla wód podziemnych poza obszarami uprzemysłowionymi stanowi intensyfikacja rolnictwa oraz zwarta zabudowa wiejska.

 

Wykonane badania i analizy w ramach IIaPGW pozwoliły opracować zestawy działań naprawczych, mających na celu złagodzenie skutków wpływu działalności człowieka na środowisko wodne. IIaPGW wskazuje konieczność realizacji łącznie dla wszystkich trzech regionów wodnych ok. 1,1 tys. działań naprawczych, na kwotę prawie 3,4 mld zł. Zdecydowana większość kosztów dotyczy działań dla wód rzecznych i zbiornikowych. Zestawy działań zaproponowano łącznie dla 187 jednolitych części wód omawianych regionów wodnych, co stanowi 81% wszystkich jednolitych części wód tego regionu wodnego Górnej-Odry (131), 96% regionu wodnego Małej Wisły (55) oraz 50% regionu wodnego Czadeczki (1).

 

W przypadku jednolitych części wód powierzchniowych działania naprawcze dotyczą przede wszystkim eliminacji presji fizykochemicznych i chemicznych, w tym tych związanych z gospodarką ściekową, a także działań ukierunkowanych na presje skumulowane, w tym poprawę warunków dla obszarów chronionych. Jeśli chodzi o wody podziemne działania ukierunkowane są na presje ilościowe. Zgodnie z harmonogramem wszystkie zaplanowane działania naprawcze powinny zostać zrealizowane do 2027 roku.

 

 

W półrocznych konsultacjach społecznych projektów IIaPGW, trwających od 14 kwietnia do 14 października 2021 roku, ogłoszonych przez Ministra Infrastruktury i realizowanych przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, może wziąć udział każda zainteresowana osoba, firma lub organizacja. Oznacza to, że każdy ma możliwość zabrania głosu, a tym samym może mieć wpływ na to, w jaki sposób osiągany będzie, a następnie utrzymywany dobry stan wód. Po zakończeniu półrocznych konsultacji społecznych oraz procedury legislacyjnej, plany gospodarowania wodami zostaną przyjęte w formie rozporządzenia ministra właściwego ds. gospodarki wodnej.

 

Informacje o tym, jak wziąć udział w konsultacjach społecznych projektów IIaPGW dla 9 obszarów dorzeczy w Polsce dostępne są na stronie: www.apgw.gov.pl/konsultacje.

Zapis spotkania konsultacyjnego IIaPGW oraz prezentacje prelegentów znajdują się na stronie: https://apgw.gov.pl/pl/Gliwice-1706